Użytkownicy "dużych" Amig znają doskonale problemy z wydajnością i kompatybilnością wbudowanych kontrolerów dysków twardych. Firma Elbox produkuje od kilku lat kartę Fast ATA 4000, która pozwala na podłączenie nowoczesnych dysków. Jest znacznie wydajniejsza od standardowo montowanych w Amigach interfejsów. Przeznaczona jest dla komputerów Amiga 3000 oraz Amiga 4000.

Spójrzmy na suche fakty dotyczące wbudowanych kontrolerów:

• Amiga 3000: wbudowany interfejs SCSI, wyposażony w chip WD 33C93A (max 5 MB/s).
• Amiga 4000: wbudowany interfejs IDE buforowany, wyposażony w chip Gayle i działający w trybie PIO0 (max 3.3 MB/s).
• Amiga 4000T: j/w oraz interfejs Fast SCSI-II, wyposażony w chip NCR 53710 (max 10 MB/s).

Fast ATA 4000 jest interfejsem EIDE/ATAPI wykorzystującym szynę Zorro III. Maksymalna, teoretyczna przepustowość to 16 MB/s. Wspierane są tryby pracy: PIO0, PIO3, PIO4 oraz PIO5. Kontroler obsługuje dyski twarde ATA oraz urządzenia standardu ATAPI (jak napędy CD-ROM, CD-RW, ZIP itd.). Na karcie znajdują się dwa kanały (porty) IDE. Każdy z nich obsługuje po dwa urządzenia. Producent zapewnia także, że karta jest kompatybilna z dyskami SATA, jeśli użyjemy przejściówki IDE-SATA. Od wersji MK-V kontroler prawidłowo obsługuje też dyski większe niż 128 GB. Wyeliminowano także uciążliwy problem długiej inicjalizacji kontrolera, który występował we wcześniejszych wersjach.

Kontroler użytkuję od dwóch miesięcy w Amidze 3000 z systemem AmigaOS 3.1. Instalacja okazała się kłopotliwa ze względu na problemy sprzętowe z samą Amigą. Po ich rozwiązaniu nie zauważyłem, aby karta powodowała jakieś problemy z kompatybilnością innego sprzętu (karty Deneb i ZorRAM) lub oprogramowania. Po pewnym czasie mogę stwierdzić, że jestem zadowolony z karty - robi, co do niej należy i robi to przyzwoicie szybko. W przypadku A3000 nabycie Fast ATA wydaje się szczególnie trafione, gdyż staroświecki interfejs SCSI w tej maszynie nie pozwala na użycie żadnego względnie nowego dysku twardego. Jako że nie posiadam też karty procesorowej z kontrolerem dysków, zakup Fast ATA był jedynym sensownym wyjściem, aby ożywić ten kultowy model Amigi.

Zalecaną przez producenta konfiguracją jest Amiga 3000 lub 4000 z kartą 68060 oraz 64 MB RAM. Prawdopodobnie wynika to z faktu, że Fast ATA nie wykorzystuje trybu DMA, a co za tym idzie wszelkie wykonywane transfery obciążają procesor. Mimo tego trzeba przyznać, że karta działa całkiem sprawnie nawet na "gołej" A3000 16 MHz. Na co dzień używam karty procesorowej A3640 (68040 25 MHz) i wszystkie niżej opisane testy były wykonane z tą kartą.

Wydajność zmierzyłem programem DiskSpeed. Najlepszy uzyskany podczas testu wynik to 4.5 MB/s dla odczytu i 3.9 MB/s dla zapisu. Biorąc pod uwagę stosunkowo wolny procesor nie jest to zły wynik. Test potwierdził teorię o dużym obciążeniu procesora przez transfery PIO. Wskaźnik dostępności CPU w DiskSpeed wyniósł zero, co oznacza, że podczas testu procesor był całkowicie obciążony. Dla porównania, najlepszym wynikiem karty Deneb było 2.1 MB/s dla odczytu z Pendrive USB (w trybie PIO). Stąd można pobrać plik z pełnymi wynikami testu Fast ATA 4000.

Kontroler Fast ATA posiada własny ROM, dzięki któremu możliwy jest rozruch systemu operacyjnego z dysku podłączonego do tego urządzenia. Aby karta "zobaczyła" dysk, nie trzeba instalować żadnego oprogramowania, co jest kluczowe w sytuacji, gdy np. instalujemy od nowa system operacyjny.

Karta obsługuje bardzo duże dyski (jak na amigowe standardy), jednak należy pamiętać, że AmigaOS (zwłaszcza wersje starsze niż 3.5 z BB2) ma problemy z obsługą dysków większych niż 4 GB. Dlatego karta obsługuje pracę w specjalnym trybie "split" - jeśli jest on włączony, kontroler dzieli nasz dysk na 4-gigabajtowe obszary i dopiero te części przedstawia systemowi operacyjnemu, jako osobne dyski twarde. Zachowanie to konfigurowane jest za pomocą dołączonego programu. Pewnym zaskoczeniem dla nowego posiadacza karty może być fakt, że tryb ten domyślnie jest włączony - po podłączeniu dysku 80 GB moim oczom ukazało się około 20 dysków po 4 GB. Jednak jest to zrozumiałe, gdyż w niektórych sytuacjach jest to jedyna metoda, aby zainstalować system operacyjny na dużym dysku twardym.

W pudełku oprócz płytki kontrolera znajduje się 80-żyłowa taśma IDE, gwarancja (2 letnia) oraz dyskietka ze sterownikami i programem konfiguracyjnym. Oprócz narzędzi do kontrolera na dyskietce dołączono system plików AllegroCDFS, który Elbox reklamuje jako najszybszy system plików CD dla Amigi.

Nie mogę mieć zastrzeżeń do sprzedaży. Dział handlowy Elbox był wyrozumiały i sprzedali mi kartę nawet mimo mojego komplikowania całego procesu. Kontroler dotarł do mnie w niecały tydzień. Trzeba przyznać, że paczka była doskonale zabezpieczona i przetrwała transport bez zadrapania. Nie mogę tego powiedzieć o pewnej zagranicznej firmie, w której niedawno robiłem zakupy - niedostateczna ilość folii bąbelkowej spowodowała, że paczka została dosłownie zmasakrowana, choć zawartość jakimś cudem nie została uszkodzona. W przypadku Elboksu problem ten nigdy by nie wystąpił - firma zna lokalne realia i wie jak pakować.

Strona producenta