Słowem wstępu

Amiga CDTV, wśród wszystkich produktów Commodore, była z pewnością najbardziej unikatowa ze względu na jej nietuzinkowy, multimedialny design. Generalnie rzecz jednak ujmując, model ten był nieco mniej entuzjastycznie przyjęty przez rynek nie tylko ze względu na wysoką cenę i jego odmienny charakter czy też prawie identyczne technikalia co w modelu 500, który to kosztował znacznie mniej, lecz również dlatego, że podobnie jak w przypadku Amigi 500, wypuszczono bardzo znikomą ilość rozszerzeń dla niego. To czyniło ten komputer nie do końca multimedialnym. Dyskusyjne jest również samo określenie "komputera multimedialnego". O ile na początku lat 90-tych, kiedy to pojawiło się CDTV, słowo "multimedialny" było oznaczeniem komputera, który w pełni poradzi sobie z różnorakim oprogramowaniem, pozwoli pograć w gry, pomoże w nauce czy też wreszcie umożliwi odsłuchanie muzyki AudioCD dzięki wbudowanemu czytnikowi CD, jednak patrząc z dzisiejszej perspektywy - czegoś jej brakowało. Czegoś, co nie pozwalało uznać ową "czarnulkę" za w pełni multimedialną. Tym czymś zapewne jest dysk twardy, dzięki któremu komputer ten stałby się w stu procentach multimedialnym kombajnem.

Producenci przemyśleli tę kwestię (w czołówkach filmów reklamujących swój produkt nawet o tym wspominano) i postanowili wyposażyć CDTV w port o nazwie DMA Expansion, który jest umiejscowiony na tylnym panelu. Commodore czy też oficjalni następcy tej firmy nigdy jednak nie wypuścili urządzenia, które pozwoliłoby owy dysk twardy podłączyć. Być może dlatego, że Amiga CDTV została przez różnorodne aspekty chłodno powitana i jej żywot uległ przedwczesnemu skróceniu. Pomimo tego faktu na rynku pojawiły się kontrolery produkowane przez takie firmy jak AmiTrix Canada, W.A.W. Elektronik czy nawet naszą rodzimą firmę TOMS w Warszawie. Na tamte czasy ceny jednak były bardzo wysokie, oscylujące w granicach 400-800 złotych, nie wliczając w to ceny samego dysku SCSI. Liczba wyprodukowanych urządzeń była na tyle znikoma, iż skutecznie utrudniało to rozpowszechnienie się CDTV z dyskiem twardym w naszych domostwach.

Jak wygląda sytuacja obecnie? Kontrolery dysków twardych są praktycznie niedostępne, a jeśli jakieś urządzenie się pojawia, to tylko na zagranicznych aukcjach i to za bardzo wysoką cenę. Problem został zauważony, dlatego fani CDTV postanowili zrobić coś z tym faktem i stworzyli własne prototypy, które umożliwiały wzbogacenie CDTV o dysk twardy. W artykule tym chciałbym przedstawić jedno z takich rozszerzeń, które pozwoli nam, w całkiem prosty oraz bezproblemowy sposób, podłączyć dysk twardy SCSI do naszej Amigi CDTV. Omówię kontroler dysków twardych SCSI dla Amigi CDTV marki "no-name", stworzony przez fana tego komputera.

Kontroler i jego montaż

Kontroler jest niewielkich rozmiarów. Wpina się go z tyłu panelu w slot DMA Expansion, znajdujący się bezpośrednio pod portem SERIAL. Płytka scalona chowa się idealnie. Sam dysk możemy podpiąć w dwojaki sposób. Pierwszym z nich jest podłączenie do taśmy 50-pin wychodzącej ze środka płytki lub też podpięcie do zewnętrznego złącza 25-pin. Pierwsze rozwiązanie jest dla osób, które postanowią umieścić dysk SCSI w obudowie Amigi. Natomiast drugą metodą powinny się zainteresować osoby posiadające mobilną kieszeń dysków SCSI. Do samego urządzenia nie potrzeba doprowadzać dodatkowego napięcia, natomiast jest ono wymagane do podłączenia dysku twardego (w moim przypadku powieliłem złączkę molex - zasilacz CDTV jest wystarczająco silny i Amiga działa w pełni stabilnie).

Konfiguracja kontrolera oraz dysku

Kontroler jest automatycznie konfigurowany - co oznacza, że użytkownik bez jakiejkolwiek ingerencji natychmiast może się cieszyć z jego funkcji. Warunkiem jednak jest odpowiednie ustawienie obydwu przełączników. Dysk twardy jest bez problemu widziany w systemie, nawet w wersji 1.3, na której testowałem urządzenie, lecz z uwagi na skąpe polecenia sam system jest dość mocno ograniczony. Co do przełączników, jak wspomniałem, są 2 sztuki. Pierwszy z nich oznaczony jako SCSI ON/OFF służy, jak sama nazwa wskazuje, do włączenia/wyłączenia kontrolera. Ma to znaczenie wówczas, kiedy któraś z gier odmawia działania. Osobiście nie spotkałem się z sytuacją, aby którakolwiek z gier odmówiła posłuszeństwa czy to w przypadku uruchamiania jej z dyskietek, czy też z samego dysku SCSI z poziomu Workbencha. Przełącznik ten traktuję niczym stwierdzenie "dmuchać na zimne". Drugi z nich - CDTV ROM Plus - jest wielozadaniowy. Oznacza to w praktyce, że możemy przekształcić naszą CDTV w zwykłą Amigę 500, możemy przełączać kickstarty oraz (w przyszłych planach - specjalny ROM jest opracowywany) przestawić kontroler w tryb pracy zgodny z kontrolerem SCSI Amigi 2000 lub modułu A590.

Uwagi i ogólne wrażenia z działania

Kontroler, jak i dysk twardy pracują bardzo stabilnie. Podczas pracy nie zdarzały się żadne niepożądane sytuacje. Dysk był widziany w każdym popularnym programie do partycjonowania, sama Amiga natomiast nie była spowolniona działaniem przystawki. System 1.3 czy 2.0 działał ekspresowo, to samo mogę stwierdzić, jeśli chodzi o instalację, odczyt oraz działanie klasycznych gier. Instalacja systemu (oczywiście z dyskietki) przebiegła pomyślnie, a system po restarcie załadował się w bardzo szybkim tempie.

Wnioski końcowe

Jeszcze kilka lat temu nie spodziewałem się, że będę posiadał Amigę CDTV z dyskiem twardym, natomiast same te myśli były częścią moich, jakby się wydawało, bardzo niedostępnych marzeń. Dziś marzenia urzeczywistniły się - na moim biurku gości czarna Amiga CDTV wraz z kontrolerem i dyskiem SCSI, a ja mogę cieszyć się z tego faktu na wiele praktycznych sposobów. Należy w tym artykule zważyć na jeden bardzo ważny aspekt. Gdyby nie zaangażowanie użytkownika CDTV, który postanowił sami wyprodukować to urządzenie, to zapewne dziś moja Amiga nie byłaby obdarzona w takie hojne rozszerzenie. Samo to daje do myślenia, ponieważ obrazuje nam to, że stworzenie czegoś nowego, pożytecznego dla naszych klasyków nie jest rzeczą niemożliwą. I nie potrzeba do realizacji tych wspaniałych projektów firm, wyspecjalizowanego zespołu czy sprzętu, lecz chęci, wiedzy oraz zaangażowania osoby, która w moim mniemaniu zasługuje na wielkie słowa uznania! Tak jak w przypadku autora omawianego urządzenia, któremu chciałbym bardzo podziękować za stworzenie tego wspaniałego urządzenia dla mojej Amigi!

Dodatkowe informacje o urządzeniu:

• możliwa sygnalizacja pracy dysku twardego na przednim panelu LCD, w miejscu diody power;
• akceptuje oscylator 14 MHz i 16 MHz;
• dysk twardy kontrolowany przez osobny chip PLCC WD;
• działa bezpośrednio za pomocą poleceń zawartych w scsi.device, znajdującym się w pamięci ROM CDTV;
• urządzenie jest zabezpieczone przed przepięciem za pomocą bezpiecznika;
• działa zarówno w CDTV, jak i w przystawce A570;
• nie koliduje z wbudowanym CD-ROM-em.